Monday, November 28, 2016

The Siege of Jadotville | ජෙඩොවිල් සංග්‍රාමය



1960 දී කොන්ගෝව බෙල්ජියමෙන් නිදහස ලබනවා. මෙය බොහොම කලබලයෙන් සහ කිසිම සැලසුමකින් තොරව ලබා දීපු නිදහසක්. හමුදා, සිවිල් සේවා පාලනය කරන්න දැනුම තියන කොන්ගෝ ස්වදේශිකයක් හිඟයක් තිබුනා. නිදහස ලබා දී පළමු සතියේම හමුදාව තුල කැ‍රැල්ලක් ඇති වෙනවා. ඊට අමතරව සුදු සහ කලු ජාතිකයන් අතර ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියාද ඇති වෙනවා. බෙල්ජියම පලායන සුදු ජාතිකයන්ගේ ආරක්ෂාවට සෙබළු පිටත් කර හරිනවා. මේ අතරම බෙල්ජියම් සහයෙන් කටන්ගා සහ දකුණු කසායි ප්‍රාන්ත කොන්ගෝවෙන් වෙන් වෙනවා. මෙයින් කටන්ගා ප්‍රාන්තය ස්වභාවික සම්පත් බහුල ප්‍රදේශයක්

 ප්‍රචණ්ඩ ක්‍රියා පාලනය කරන්න එක්සත් ජාතීන්ගේ සාම සාධක හමුදා කණ්ඩායමක් කොන්ගෝවට එනවා. The Siege of Jadotville චිත්‍රපටයේ කතා නායකයා පැට් ක්වින්ලන් (Pat Quinlan) අයර්ලන්තය නියෝජනය කරන එක්සත් ජාතීන්ගේ සාම සාධක හමුදාවේ අණදෙන නිළධාරියායි. මොහු අණ දෙන හමුදා කණ්ඩායම කටන්ගා ප්‍රාන්තයේ "Jadotville " ප්‍රදේශයේ කදවුරු බදිනවා. කටන්ගා ප්‍රාන්තයේ අගමැති මෙය දකින්නේ ආක්‍රමණකාරී ක්‍රියාවක් විදිහට. කටන්ගා ප්‍රාන්ත අගමැතිට පක්ෂපාත කුලී සෙබළු ප්‍රමුඛ හමුදා කණ්ඩායම් Jadotville හි කදවුරු ලාගෙන සිටින පැට් ක්විලන්ගේ සෙබළුන්ට වට කර පහර දෙනවා.  දින  6ක් පුරාවට සටන් පැවතිනත් කිසිම අයර්ලන්ත සාම සාධක සෙබළෙක්වත් මිය යන්නේ නෑ. නමුත් ප්‍රතිවිරුද්ධ කටන්ගා කුලී හේවායන්ට බරපතල හානි සිදුවෙනවා. හයවෙනි දින අවසානයේදී සාම සාධක හමුදාවේ පතුරම් සහ වෙනත් සැපයුම් අවසන් වෙනවා. පැට් ක්විනන්ගේ බලකායට යටත් වීම හැර වෙනත් විකල්පක් නැහැ. ඔවුන් යටත් වෙනවා.

පැට් ක්වින්ලන් ඇතුලු අයර්ලන්ත සාම සාධක සෙබළු මාසයක පමණ කාලයක් කටන්ගා ප්‍රාන්තයේ සිරකරුවන් වෙනවා. ඔවුන් නිදහස් විමෙන් පසුව ඉහළ අධිකාරීන් ඔවුන්ව සැලකුවේ බය ගුල්ලන් විදිහට. ඔවුන්ට ලැබිය යුතු පදක්කම් හා පිළිගැනීම් නොසලකා හරිනවා.  නමුත් අවුරුදු ගණනාවකට පසුව 2004දී අයර්ලන්ත අධිකාරීන් Jadotville හිදී තම සෙබළු කල කැපවීම් වලට නිල පිළිගැනීමක් ලබා දෙනවා.


Wednesday, November 2, 2016

ඇමරිකාව ජනාධිපති තෝරන හැටි


ඇමරිකාවෙ ජනාධිපතිවරයා තෝරන්නේ ජනප්‍රිය ජන්දෙන්වත්, විකල්ප ජන්දෙන් (ලංකාවේ පවතින්නෙ විකල්ප ජන්ද ක්‍රමයකි) වත් නොවේ. ඇමරිකාව තම ජනාධිපතිවරයා තෝරන්නේ "මැතිවරණ සමූහ ( Electoral college)"  මගිනි. මැතිවරණ සමූහයේ බහුතර ජන්දය සුරක්ෂිත කර ගන්නා අපේක්ෂකයා ජනාධිපතිවරණය ජයග්‍රහණය කරයි.  මැතිවරණ සමූහයේ නියෝජිතයන් පත් වන්නේ ඇමරිකානු ප්‍රාන්ත පනහ කොන්ග්‍රසය තුල නියෝජනය වන අනුපාතයටයි

ඇමරිකානු ජනාධිපතිවරණයයේදී ඡන්දදායකයා ඍජුවම ජනාධිපති අපේක්ෂකයන්ට ඡන්දය නොදෙයි. ඒ වෙනුවට ඔවුන් ඡන්දය දෙන්නේ "මැතිවරණ සමූහ" නියෝජිතයන්ටයි. මැතිවරණ සමූහයේ නියෝජිතයන් විසින් පසුව ජනාධිපතිවරයා පත් කර ගනී. මුළු මැතිවරණ සමූහයේ නියෝජිතයන් ගණන 538කි (538 අංකය ලැබෙන්නේ සෙනෙට් සභාවේ සාමාජිකයන් ගණන 100 සහ කොංග්‍රස් සභාවේ සමාජිකයන් 438 දෙනා එකතු කිරීමෙන් ලැබෙන අගයයි).

 ඇමරිකානු ප්‍රාන්ත 50න් 48ක  ප්‍රාන්තයේ බහුතර ජන්ද දිනා ගන්නා අපේක්ෂකයා විසින් ප්‍රාන්තය සතු සියළු මැතිවරණ සමූහ නියෝජිතයන් දිනා ගනු ලැබේ (Winner takes all) . මෙම ක්‍රමයෙන් තනි ජන්ද දායකයාට වඩා ප්‍රාන්ත වලට වැඩි ප්‍රමුකතාවයක් හිමි වෙනවා.


ඇතැම් අවස්ථාවලදී මැතිවරණ සමූහය ජයග්‍රහණය කරන අපේක්ෂකයා ජනප්‍රිය ජන්දයෙන් පරාජය වෙයි. 2000 අවුරුද්දේ ජෝර්ජ් බුෂ් සහ ඇල් ගෝර් අතර ජනපතිවරණ සටනේ බහුතර ජන්දය ඇල් ගෝර් දිනා ගත් අතර ඔහු මැතිවරණ සමූහයේ ජන්දයෙන් පැරදුණ නිසා ජනපති පදවිය ඇල් ගෝර්ගෙන් ගිලිහී ජෝර්ජ් බුෂ් ට හිමි වුනා.


ජනාධිපති වීමට මැතිවරණ සමූහ නියෝජිතයන්ගෙන් අවම ලෙස 270 දෙනෙකුගේ සහය ලබා ගත යුතුයි. කිසිම අපේක්ෂකයකුට 270 නොලැබේ නම් ජනාධිපති පත් කිරීමේ බලය ලැබෙන්නෙ කොංග්‍රසයටයි